«Καλός ή καλή οδηγός». Στερεότυπα κ’ προκαταλήψεις

Προτείνω αγαπητοί αναγνώστες να αφήσουμε στην άκρη οποιεσδήποτε μεροληπτικές ή κλισέ σκέψεις διαβάζοντας το σημερινό, νευραλγικο θα τολμούσα να πω, άρθρο. Είναι κάτι που έκανα και εγώ για να το συντάξω με πολλή προσοχή και συνέπεια.

Μια πρόσφατη ψυχολογική μελέτη από το Πανεπιστήμιο Gustave-Eiffel δείχνει ότι στην πλειονότητα των ετεροφυλόφιλων ζευγαριών, ο άνδρας είναι αυτός που τις περισότερες φόρές μετακινεί την οικογένειά του, ειδικά σε μεγάλα ταξίδια. Επίσης, με την παρότρυνση και τις ευλογίες της μητέρας, η οποία όπως καταγράφει η έρευνα, επιθυμεί να χαλαρώσει και να απολάυσει την διαδρομή. Είναι όμως αυτή η τάση αρκετή για να δικαιολογήσει την παραμονή της γυναίκας στη θέση του συνοδηγού; Πιστεύω ότι αυτό οφείλεται κυρίως σε εδραιωμένα στερεότυπα φύλλου, όπως η ιδέα ότι η οδήγηση είναι «αντρική υπόθεση». Μερικές γυναίκες παραδέχονται ότι αφήνουν τον σύντροφό τους να οδηγεί, λόγω έλλειψης αυτοπεποίθησης ή φόβου να κριθούν. Είναι κοινή λογική ότι ο μικρός αριθμός  εργατοωρών - εμπειριών οδήγησης δεν  μας επιτρέπει να αισθανόμαστε άνετα πίσω από το τιμόνι. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, 4 στις 10 γυναίκες, μετά την απόκτηση διπλώματος, οδηγούν σποραδικά ή καθόλου. Δεν είναι πολλές, αλλά δεν είναι και λίγες. Η αιτία αυτού του φαινομένου, εδώ και χρόνια, βρίσκεται σε μια  διαφορετική εκπαιδευτική δομή για αγόρια και κορίτσια . Φαίνεται σχεδόν παράλογο να το λέμε στην εποχή των ίσων ευκαιριών, αλλά υπάρχουν στερεότυπα που έχουν τις ρίζες τους εδώ  και χιλιετίες και εξακολουθούν να ασκούν την επιρροή τους μέχρι και σήμερα. 

Έχω συναντήσει στο επάγγελμά μου πολλούς υποψήφιους οδηγούς, μέσα σε αυτούς και αρκετές γυναίκες, επιδέξιες στην οδήγηση, να επιλέγουν την κατάλληλη τεχνική σε δύσκολες οδηγικές στιγμές. Αυτή η ποιότητα οδήγησης προκύπτει μόνο στις περιπτώσεις εκείνες που γυναίκες υποψήφιες, οι εν δυνάμει αυριανοί οδηγοί, το αγαπούν αυτό που κάνουν. Μερικές δηλώνουν και λάτρεις αυτής. 

Μην ξεχνάμε ότι η οδήγηση είναι τέχνη. Όσο πιο πολύ την αγαπάς τόσο το «ψάχνεις», αυτοεξελίσσεσαι, με λίγα λόγια σε απασχολεί θετικά το όλο θέμα. Όμως συναντώ και το άλλο μισό ποσοστό, στην συντριπτική πλειοψηφία  γυναίκες , που σε κάθε περίπτωση θεωρούν την οδήγηση ένα περιορισμένο χρονικά γεγονός της μέρας «Ξεκινώ – Οδηγώ – Φτάνω» που αν ήταν δυνατόν θα ήθελαν να αποφύγουν. Δεν ξέρω πως θα ήταν η ζωή μου αν ζούσα σε μια κοινωνία που το να μάθεις να ζωγραφίζεις καλά θα ήταν εξίσου «απαραίτητο» όπως και η οδήγηση. Μάλλον θα είχα ψυχολογικά προβλήματα, καθώς δηλώνω επικίνδυνα αδέξιος ζωγράφος, με καμία απολύτως όρεξη να μάθω. Όμως, σέβομαι αυτή την τέχνη και μου αρέσει πολύ να βλέπω έργα ζωγραφικής. Θαυμάζω το γυναικείο φύλλο που αντιτίθεται σε στερεότυπα του στυλ: «Κίνδυνος… γυναίκα στο τιμόνι». Πεισματώνουν και τραβάνε μπροστά. Ξέρω πολλά «αντράκια» (βάζω και τον εαυτό μου μέσα σε αυτά) που θα κατέβαζαν κεφάλι και θα παρατούσαν τη μάχη πριν καν αρχίσει.  Από την άλλη βρίσκουμε ευκαιρίες να δείξουμε την «υπεροχή μας» με κλασικές φράσεις:  «άκου τον κινητήρα», «νιώσε τις στροφές» και άλλα παρόμοια. Πόσες φορές έχω ακούσει, ακόμα και από γυναίκες όταν  έχουμε ακινητοποιηθεί, επειδή κάποιος μπροστά μας εκτελεί ελιγμούς στάθμευσης... «Μάλλον γυναίκα είναι».

Είναι γνωστό και αποδεκτό ότι η γυναίκα δυσκολεύεται περισσότερο με τα όρια του οχήματος, επιλέγει να μάθει φασόν διαδρομές με στάνταρ εμπόδια, να τα «φωτογραφίσει» και να παπαγαλίσει την ορθή αντιμετώπισή τους. Πιστέψτε με ότι αν το δεχτούμε σαν κάτι φυσιολογικό στα πρώτα οδηγικά της βήματα, δείχνοντας κατανόηση και συνεργασία,  θα έρθει κάποια στιγμή το γυναικείο παραγωγικό πείσμα που θα την κάνει να μας ξεπεράσει σε επιδόσεις τεχνικής. Όμως τελικά της δίνουμε  αυτή την ευκαιρία; Έρευνες του Πανεπιστήμιου του Λονδίνου για λογαριασμό της Hyundai  δημιούργησε το «Driving Emotion Test», ικανό να μετρήσει τα συναισθήματα κατά την οδήγηση, χρησιμοποιώντας ένα δείγμα 1000 ατόμων. Χρησιμοποιεί τεχνολογία ικανή να ανιχνεύει τον καρδιακό παλμό και τις εκφράσεις του προσώπου και έχει προκύψει ότι οι γυναίκες οδηγοί εμπλέκονται κατά μέσο όρο περισσότερο συναισθηματικά από τους αυτοκινητιστές και ότι 12% περισσότερες γυναίκες παρουσιάζουν μεγαλύτερη νευρικότητα σε ό,τι συμβαίνει στην άσφαλτο. Με βάση την ίδια έρευνα, έχει προκύψει ότι οι άνδρες ανησυχούν λιγότερο και αυτή είναι μια άλλη πιθανή εξήγηση για τη διάδοση της κοινής σκέψης σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες οδηγούν χειρότερα.

Μην ξεχνάμε ότι η οδήγηση διέπεται από νόμους και συγκεκριμένες τεχνικές που για να είναι ασφαλής, προϋποθέτει την μείωση της προσωπικότητάς και του ενστικτώδους στοιχείου του κάθε οδηγού. Αυτό είναι πολύ δύσκολο να συμβεί καθώς υπάρχουν παράγοντες όπως η φυσική κατάσταση του ανθρώπου την στιγμή της οδήγησης (άγχος, εκνευρισμός, κούραση), ο βαθμός εμπειρίας, η παιδεία το καθενός (οδική ενσυναίσθηση). Δεν είναι όμως μόνο αυτά που διαφοροποιούν της οδηγικές συμπεριφορές. Σε ψυχοφυσικές λεπτομέρειες, ουσιαστικές όμως, τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη έχουν επίσης το βάρος τους στην οδήγηση: τα οιστρογόνα (γυναίκες) δρουν στην περιοχή του εγκεφάλου που κυριαρχεί στη μάθηση και τον έλεγχο , η τεστοστερόνη (άντρες) επηρεάζει την περιοχή που σχετίζεται με το θάρρος και τον κίνδυνο. Άρα μεγαλύτερη παρορμητικότητα. Επομένως η ανασφάλεια είναι πιο συχνή στις γυναίκες, οι οποίες είναι γενικά πιο στοχαστικές από τους άνδρες συναδέλφους τους. Αυτό μεταφράζεται στο γεγονός ότι κατά την οδήγηση, η λήψη αποφάσεων είναι συχνά πιο άμεση στους άνδρες. Ως εκ τούτου, φαίνεται ότι οι άνδρες οδηγοί είναι σε καλύτερη θέση να λαμβάνουν γρήγορες αποφάσεις αντιδρώντας στα ερεθίσματα του δρόμου (ανεξάρτητα από το αν αυτή η γρήγορη απόφαση είναι σωστή ή λάθος), από ότι οι γυναίκες οδηγοί.

Με βάση την τελευταία έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Βέλγιο από το Ινστιτούτο Vias , οι γυναίκες εμπλέκονται λιγότερο σε τροχαία ατυχήματα. Ακριβώς επειδή οδηγούν πιο αμυντικά, επίσης σε λιγότερο σοβαρά ατυχήματα και ως οδηγοί φέρουν το μισό ποσοστό θνησιμότητας σε σύγκριση με τους άνδρες οδηγούς. Διαπίστωθηκε ότι λαμβάνοντας υπόψη τα ατυχήματα στα οποία ευθύνεται ο οδηγός, οι γυναίκες προκαλούν το 26% των ατυχημάτων, ενώ οι άνδρες το υπόλοιπο 73,4%. Ένα ποσοστό που επιβεβαιώθηκε επίσης σε μια μελέτη που διεξήχθη κατά τη διάρκεια της πενταετίας στο 2012 - 2016 που έλαβε υπόψη τον αριθμό των ταξινομημένων αυτοκινήτων και την ηλικία και το φύλο του ιδιοκτήτη. Επομένως, η γυναίκα οδηγός φαίνεται να είναι πιο ευσυνείδητη παρά το γεγονός ότι χαρακτηρίζεται από λιγότερες ειδικές δεξιότητες, ενώ η οδήγηση των ανδρών φαίνεται πιο συχνά να περιλαμβάνει παραβάσεις και μη συμμόρφωση σε απαγορεύσεις και όρια ταχύτητας.

Όποιος αμφισβητεί τις παραπάνω επιστημονικές μελέτες, δεν θα τολμήσει να κάνει το ίδιο με τα αποτελέσματα των ασφαλιστικών εταιρειών, εκεί που το οικονομικό συμφέρον παίζει τον πρώτο ρόλο. Έτσι λοιπόν, τα στοιχεία που συλλέχθηκαν αποκαλύπτουν ότι όταν πρόκειται για σοβαρά ατυχήματα, υπάρχουν περισσότεροι υπεύθυνοι άνδρες παρά γυναίκες. Το απόλυτο ποσοστό κινδύνου ευνοεί τις γυναίκες στο βάθρο του «καλύτερου οδηγού», παρόλο που το ποσοστό κινδύνου ανά χιλιόμετρο ευνοεί τους άνδρες. Δεδομένου ότι εμπλέκονται λιγότερο σε ατυχήματα σε ποσοστά και έχουν πιο συχνά δίκαιο σε περίπτωση ατυχήματος, οι γυναίκες οδηγοί είναι πιο «συμφέρουσες» όσον αφορά την ασφάλιση, καθώς είναι λιγότερο επικίνδυνες.

Ο επίλογος αφιερωμένος σε όλους αυτούς που κοκορεύονται ότι είναι οδηγάρες, προβάλλοντας το γεγονός ότι δεν έχουν εμπλακεί ποτέ (αυτό αμφισβητείται), έστω και σε μικρό ατύχημα. Κατεβάστε λίγο τη μυτούλα σας και ρωτήστε τους δικού σας ανθρώπους που καθημερινά μετακινείτε με το όχημά σας αν νιώθουν άνεση και ασφάλεια με τον τρόπο οδήγησής σας. Δώστε βάση στα μικρά παιδιά, τους πιο αυστηρούς εξεταστές, αν θα σας επέλεγαν για ένα μεγάλο ταξίδι. Μετά τα αποτελέσματα, μπορείτε να φουσκώσετε σαν το παγώνι, ή να προβληματιστείτε και να συζητήσετε πολιτισμένα τις όποιες ενστάσεις προκύψουν που θα σας βοηθήσουν να βελτιωθείτε και να οδηγείτε μαζί με μας συνετά - ανθρώπινα. Εντάξει άνδρες και γυναίκες… ξηγηθήκαμε;