Οδική εκπαίδευση εν…. τάξει.

Δεν θα αναφερθώ σε στατιστικά ή δείκτες που δείχνουν πόσο πίσω είμαστε στην οδική ασφάλεια. Άλλωστε, θα ήταν απογοητευτικό και σχεδόν όπως πάντα, θα καταλήγαμε να ξορκίζουμε το κακό με συνταγές αμνησίας.

Θα μοιραστώ σκέψεις και ανησυχίες από την ενασχόλησή μου με την οδική παιδεία, που δυστυχώς από πολλούς, περιορίζεται στην παράθεση κανόνων και οδικών σημάτων, σαν να πρόκειται για μια άτακτη πληροφορία, που ο χρόνος σύντομα θα νεκρώσει. Η ουσία δεν είναι η γνώση αυτή καθ’ εαυτή, αλλά η ορθή συμπεριφορά, η συνείδηση των κινδύνων και η ικανότητα να παίρνουμε σωστές αποφάσεις στο δρόμο.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Απλά, αναρωτιέμαι… ποια είναι τα όρια της σχολικής ζωής; Yπάρχει και ποιο είναι αυτό το  εκπαιδευτικό όργανο που ασχολείται με την τήρηση των κανόνων προσέλευσης μαθητών στο σχολείο και αναχώρησης απ΄αυτό;  Θεωρούμε αυτονόητο ότι μια παρεξήγηση μεταξύ μαθητών έξω από το σχολικό κτίριο θα λυθεί με τη συνεργασία εκπαιδευτικών και συλλόγου γονέων και κηδεμόνων. Το ίδιο αυτονόητη θα πρέπει να θεωρηθεί και η ευαισθητοποίηση - κινητοποίηση των ίδιων, για να βρεθεί λύση στην επικίνδυνη κατάσταση που επικρατεί έξω από κάθε σχολείο. Γιατί, επιτρέψτε μου να είμαι σίγουρος, ότι δεν υπάρχει σχολείο στην Ελλάδα, που αυτές τις ώρες να μην μετατρέπεται σε ωρολογιακή βόμβα. Αυτοκίνητα βιαστικών γονιών ή παππούδων, παρατημένα όπως να ’ναι μπροστά από τις εισόδους, πολλές φορές και πάνω στις διαβάσεις πεζών. Δίκυκλα που αφήνονται άτακτα πάνω σε πεζοδρόμια. Σχολικοί τροχονόμοι χωρίς «φρέσκια» αυστηρή εντολή (στην αρχή της χρονιάς και στα μέσα της για να μην ξεχνιόμαστε) από συλλόγους γονέων και καθηγητών, για να προλάβουν, πάντα στο μέτρο του εφικτού, επικίνδυνες αλλά κυρίως παράνομες συμπεριφορές. Το πιο ανησυχητικό όμως, είναι ότι όλη αυτή η πραγματικότητα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με όσα διδάσκουμε στους μαθητές μας για τον σεβασμό στον δρόμο, για τη χρήση κράνους, για το πώς πρέπει να κάθονται σωστά και με ασφάλεια στο πίσω κάθισμα. Έτσι, τα παιδιά απομυθοποιούν τον δάσκαλο και χάνουν τον ενθουσιασμό τους για την σωστή συμπεριφορά στο οδικό δίκτυο.

Αλλά, τι να πει κανείς, όταν οι ίδιοι γονείς που απαιτούν (και έτσι πρέπει) να ελεγχθεί από την τροχαία το λεωφορείο πριν την εκδρομή... αυτοί οι ίδιοι είναι που στο τέλος της, φεύγουν όπως όπως, με τρικάβαλο σε μηχανάκι χωρίς κράνη ή έξι και επτά παιδιά στοιβαγμένα  μέσα σε ένα αυτοκίνητο και άλλα πολλά φανταστικά.

Η σωστή οδηγική και περιπατητική καθημερινότητα των γονιών αλλά και των εκπαιδευτικών, μαρτυρά στην πράξη το βίωμα και τη γνώση που κάθε παιδί έχει δεχτεί.

Για τους περισσότερους από εμάς, η φράση κυκλοφοριακή αγωγή σημαίνει εκμάθηση σημάτων και ο κλασικός διαχωρισμός των χρηστών του δρόμου σε κατηγορίες. Λάθος! Μιλάμε για έναν δύσκολο αγώνα, που απαιτεί επίμονη προσπάθεια πολλών σχολικών ετών και ξεκινά ήδη από τη νηπιακή ηλικία. Εννοείται, με τους γονείς αρωγούς – εμπνευστές με σωστή οδική και οδηγική συμπεριφορά στα πεζοδρόμια και στους δρόμους αντίστοιχα, εκτελώντας στο απόλυτο, όλα αυτά που κατακτούν τα παιδιά τους στο σχολείο από τους παιδαγωγούς. Το παιδί πρέπει να φτάσει στο σημείο να διακρίνει και να σέβεται, ως ενεργός πολίτης, τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο δικαίωμα και την υποχρέωση, στο πλαίσιο μιας υγιούς κοινωνικής συνύπαρξης. Να αποκτήσει οδική ενσυναίσθηση απέναντι στους υπόλοιπους χρήστες – συναδέλφους του οδικού δικτύου και ιδιαίτερα στις ευάλωτες ομάδες που κυκλοφορούν σε αυτό.

Να μάθει να υπερασπίζεται το ορθό και το δίκαιο στην εφαρμογή των νόμων που διέπουν την κυκλοφορία Να κρίνει αυστηρά εκείνους που εθελοτυφλούν, δηλαδή εκείνους τους πολιτικούς σε θέσεις κλειδιά, που αφήνουν τη «βρώμικη» δουλειά για τους επόμενους.

Η κυκλοφοριακή αγωγή δεν μπορεί να συμπιέζεται σε μια ώρα την εβδομάδα, σε δύο ώρες κάθε τρίμηνο ή σε μια ετήσια εκπαιδευτική εκδρομή. Ναι, αυτά προβλέπει το υπουργείο, και πρέπει να γίνονται. Όμως η ουσιαστική μάθηση απαιτεί καινοτομία, θέληση για πειραματισμό και διαθεματικότητα. Η εξάσκηση της κίνησης, της κατεύθυνσης, του προσανατολισμού, της μεθοδικότητας και της παρατηρητικότητας δεν ανήκουν μόνο στη φυσική ή στα μαθηματικά, αλλά στα Νέα Ελληνικά, στην ιστορία, κ.α. Λογοτεχνικά κείμενα ή άρθρα του ημερήσιου τύπου, μπορούν να γίνουν η αφορμή για κριτική σκέψη και προβληματισμό. Θα ήταν υπέροχο να βλέπαμε ένα θέμα Πανελληνίων που να θίγει τις κοινωνικές διαστάσεις των τροχαίων ατυχημάτων, ή ένα άλλο θέμα θετικής κατεύθυνσης, σχετικό με τις φυσικές δυνάμεις που καθορίζουν την κίνηση ενός οχήματος.

Θα ήταν το απόλυτο, αν συνδυάζαμε τα παραπάνω με την εμπειρία του δρόμου, την επαφή με ανθρώπους που έχουν βιώσει τις συνέπειες ενός τροχαίου, την αλληλεπίδραση γονιών και παιδιών, τη βιωματική μάθηση που μένει στο μυαλό και συγκινεί την καρδιά. Θυμάμαι μια από τις πρώτες δραστηριότητες του εργαστηρίου μου, όπου πήρα αναπηρικά αμαξίδια και κάλεσα τα παιδιά να μετακινηθούν σε σημεία της πόλης, βιώνοντας τον αγώνα αυτών που καθημερινά αντιμετωπίζουν περιορισμούς. Το πρώτο παιδί που κάθισε ήταν το δικό μου. Ήθελα να προλάβω αντιδράσεις, να δώσω το παράδειγμα. Αποτέλεσμα: Λίγοι ψίθυροι και λίγα δάκρυα από τους γονείς - συνοδούς και η φυσική επιθυμία να αποχωρήσουν γρήγορα και διακριτικά. Καθόλου δεν με πείραξε. Γιατί, το σημαντικό και ουσιαστικό ήταν, ότι η εμπειρία...είχε ήδη «χαραχτεί»!