Όταν βιάζομαι να ζήσω…

Σε μια πόλη που ποτέ δεν σταματά, όπου ο χρόνος μοιάζει πάντα λίγος και οι υποχρεώσεις πάντα πολλές, η βιασύνη έχει γίνει τρόπος ζωής. 

Οδηγοί με το πόδι καρφωμένο στο γκάζι, πεζοί που διασχίζουν τους δρόμους αφηρημένοι, βλέμματα στραμμένα στο ρολόι ή στο κινητό. Κι έτσι, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, όχι μόνο τα γεγονότα μας προσπερνούν, αλλά μας αφήνει πίσω και η ίδια η ζωή. Τις περισσότερες φορές μεταφορικά, απευχόμαστε κυριολεκτικά.

Η βιασύνη, δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα κυκλοφοριακής συμπεριφοράς. Είναι σύμπτωμα ενός ευρύτερου τρόπου σκέψης. Ζούμε, με την ψευδαίσθηση ότι όσο πιο γρήγορα κινούμαστε, τόσο περισσότερα καταφέρνουμε. Όμως, τι καταφέρνουμε τελικά; Να μην προλαβαίνουμε να αντιληφθούμε, να αισθανθούμε, να αντιδράσουμε και από τύχη να υπάρχουμε, μέχρι την επόμενη, ακόμα πιο βιαστική μετακίνηση.

Στους δρόμους των πόλεων, κάθε μέρα διαδραματίζονται μικρά δράματα. Ένα παιδί που πέρασε τρέχοντας μπροστά από διερχόμενο αυτοκίνητο. Ένας οδηγός που δεν σταμάτησε ποτέ στο STOP. Ένας ηλικιωμένος που προσπαθούσε να περάσει και κανείς δεν τον είδε.

Η απουσία προσοχής είναι πλέον διάχυτη. Δεν ακούμε, δεν βλέπουμε, δεν νιώθουμε. Ζούμε σε μια συνεχή αποσύνδεση. Κι αυτή η αποσύνδεση δεν μας κοστίζει απλώς τη συγκέντρωση ή την ποιότητα της καθημερινότητας. Μας κοστίζει ζωές.

Δεν είναι μόνο η κοινή λογική που μας λέει να οδηγούμε προσεκτικά και να περπατάμε με επίγνωση. Είναι και η επιστήμη που το «φωνάζει» εδώ και χρόνια. Όταν κινείσαι με μεγάλη ταχύτητα, μειώνεται δραστικά ο χρόνος αντίδρασης. Για παράδειγμα, αν τρέχεις με 50 χλμ/ώρα, χρειάζεσαι περίπου 25 μέτρα για να ακινητοποιηθείς, από τη στιγμή που θα  πατήσεις το φρένο. Αν όμως κινείσαι με 80 χλμ/ώρα, η απόσταση φτάνει τα 50 μέτρα. Δηλαδή, μια 25αρα πισίνα απόσταση - δρόμος παραπάνω! Σε εκείνα τα επιπλέον μέτρα, μπορεί να βρίσκεται ένα παιδί, ένας πεζός, ένας ποδηλάτης.

Αυτό δεν είναι μόνο στα λόγια. Είναι βασισμένο σε δεδομένα φυσικής. Το αυτοκίνητο αποκτά «ορμή» κι όσο πιο γρήγορα πηγαίνει, τόσο πιο δύσκολο είναι να σταματήσει. Η επιβράδυνση εξαρτάται κυρίως από τη δύναμη της τριβής ανάμεσα στα ελαστικά και το οδόστρωμα. Όταν η άσφαλτος είναι φθαρμένη, ολισθηρή ή έχει λακκούβες, δηλαδή όπως συμβαίνει συχνά στους ελληνικούς δρόμους, η τριβή μειώνεται κι έτσι το όχημα χρειάζεται περισσότερα μέτρα για να ακινητοποιηθεί. Το ίδιο ισχύει και για τους πεζούς. Όταν βιαζόμαστε να περάσουμε τον δρόμο, ρισκάρουμε να μην προλάβουμε να δούμε ένα όχημα που έρχεται. Η αντίληψη καθυστερεί όταν είμαστε σε ένταση ή αποσπασμένοι. Επειδή, τα τελευταία χρόνια, υπάρχει καταιγισμός διαφημίσεων για οχήματα τεχνολογικά «φτασμένα» που κάνουν θαύματα και αποτρέπουν επικίνδυνες καταστάσεις, έχω να επισημάνω τα εξής: Η τεχνολογία βοηθά, αλλά δεν υποκαθιστά την υπεύθυνη οδηγική συμπεριφορά. Σε περιπτώσεις μειωμένης πρόσφυσης ή απροσεξίας, ακόμα και το ABS και τα ηλεκτρονικά συστήματα σταθερότητας δεν αρκούν για να αποτρέψουν ένα ατύχημα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο χρόνος αντίδρασης του ανθρώπινου εγκεφάλου κυμαίνεται, κατά μέσο όρο, από 1 έως 1,5 δευτερόλεπτα. Σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές, το όχημα συνεχίζει να κινείται ανεξέλεγκτο, διανύοντας δεκάδες μέτρα, χωρίς καμία παρέμβαση. Επιπλέον, οι εξωτερικοί παράγοντες όπως ο φωτισμός, ο θόρυβος και η κούραση μειώνουν περαιτέρω την ικανότητα αντίληψης.

Η τεχνική οδήγηση, όπως διδάσκεται σε επαγγελματίες οδηγούς, βασίζεται στην πρόβλεψη και τη σωστή απόσταση. Ο καλός οδηγός δεν είναι αυτός που πάει γρήγορα, αλλά αυτός που ξέρει να διαβάζει το περιβάλλον του και να προβλέπει τι μπορεί να συμβεί. Ένα παιδί που παίζει δίπλα στο πεζοδρόμιο, ένα αυτοκίνητο που ετοιμάζεται να στρίψει χωρίς φλας, το πιθανό άνοιγμα πόρτας ενός οχήματος που μόλις στάθμευσε, ένας πεζός που κάνει το απρόβλεπτο «λάθος βήμα». Τίποτα δεν είναι δεδομένο. Χρειάζεται συνεχής εγρήγορση και χρόνος επεξεργασίας των καταστάσεων, για να υπάρχουν όχι μόνο σβέλτες, αλλά και σωστές ενέργειες - αποφάσεις, ανάλογες των περιστάσεων.

Αγαπητοί αναγνώστες, ας αναπροσαρμόσουμε τον τρόπο που οδηγούμε και περπατάμε, με περισσότερη προσοχή και επίγνωση. Δεν πρέπει να βιαζόμαστε ούτε στο δρόμο ούτε στο πεζοδρόμιο, γιατί όταν χάνουμε την επαφή με το περιβάλλον γύρω μας, χάνουμε σημαντικές λεπτομέρειες. Ακόμα κι αν αυτό δεν φαίνεται αμέσως, το τίμημα μπορεί να είναι πολύ μεγάλο. Η ζωή δεν είναι αγώνας ταχύτητας.

Και βέβαια, ο κίνδυνος δεν βρίσκεται μόνο στη βιασύνη. Πρέπει να  έχεις τη διαύγεια να καταλαβαίνεις πού πηγαίνεις, να γνωρίζεις που πατάς, που περπατάς, χωρίς… να παραπατάς. Αλλά αυτό, είναι μια άλλη ιστορία…. Χικ.