SUV στις πόλεις: Ανάγκη ή σύγχρονη τάση;

Βιώνοντας την καθημερινότητα στους δρόμους της πόλης, γίνεται φανερό ότι πολλά έχουν γίνει διαφορετικά και άλλα τόσα συνεχώς αλλάζουν και δυστυχώς, όχι απαραίτητα προς το καλύτερο. Τα τελευταία χρόνια, μου έχει τραβήξει την προσοχή η αυξανόμενη παρουσία μεγάλων οχημάτων, όπως τα SUV, που «ξεφυτρώνουν» από παντού, μπροστά σε σχολεία, σε στενά δρομάκια, σταθμευμένα σε πεζοδρόμια. Τελικά, πόσο ασφαλής είναι αυτή η τάση, με τα «τούμπανα» σε ρόδες, λες και είναι αλλεργικά στο τσίμπημα της μέλισσας;

Είναι σύνηθες φαινόμενο στους δρόμους των σύγχρονων ευρωπαϊκών πόλεων και κυρίως στα αστικά κέντρα, η παρουσία μεγάλων οχημάτων, όπως τα SUV. Δεν αποτελούν απλώς έναν παράγοντα κυκλοφοριακής συμφόρησης ή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, αλλά κυρίως αποδεικνύονται πολύ πιο επικίνδυνα για τους ευάλωτους χρήστες του δρόμου, όπως είναι οι πεζοί, οι  ποδηλάτες και τα παιδιά.

Πρόσφατη μελέτη του London School of Hygiene and Tropical Medicine (LSHTM) και του Imperial College London αποκαλύπτει πως οι πεζοί και ποδηλάτες που συγκρούονται με SUV έχουν 44% περισσότερες πιθανότητες να σκοτωθούν ή να τραυματιστούν σοβαρά σε σύγκριση με κανονικά επιβατικά αυτοκίνητα. Για τα παιδιά, ο σχετικός κίνδυνος αυξάνεται ακόμα περισσότερο στο σοκαριστικό 82%. Απίστευτα ποσοστά και άλλο τόσο απίστευτο το γεγονός, ότι φτάσαμε στο 2025 για να παρουσιαστούν επίσημα έρευνες και να δημοσιευτούν σχετικές με το θέμα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ασφάλεια των Μεταφορών κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για όλη την Ευρώπη. Σχεδόν το 50% των νέων αυτοκινήτων παγκοσμίως είναι πλέον SUV. Ο βασικός λόγος για την επικινδυνότητα των μεγάλων οχημάτων έγκειται στη σχεδίασή τους. Είναι ψηλότερα, βαρύτερα και με περισσότερη μάζα μπροστά, γεγονός που σημαίνει ότι οι συγκρούσεις έχουν συχνότερα θανατηφόρα αποτελέσματα. Η αυξημένη επιφάνεια του καπό και το ύψος του σημείου πρόσκρουσης έχουν αποδειχτεί παράγοντες που αυξάνουν κατακόρυφα τον κίνδυνο για σοβαρές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ή θανάτους στους πεζούς, ειδικά στα παιδιά. Επιπλέον, οι οδηγοί SUV έχουν μειωμένη ορατότητα γύρω από το όχημα, ιδιαίτερα σε χαμηλά ύψη. Αυτή η «νεκρή ζώνη» είναι επικίνδυνη για παιδιά και ποδηλάτες που συχνά δεν γίνονται αντιληπτοί έγκαιρα. Έχω παρατηρήσει ότι οι οδηγοί αυτής της κατηγορίας οχημάτων, κινούνται σχεδόν πάντα με μια ξεχωριστή σβελτάδα ακόμα και σε συνθήκες – στιγμές κυκλοφορίας που απαιτούν χαμηλή ταχύτητα και ετοιμότητα για πιθανή άμεση ακινητοποίηση ή ελιγμό αποφυγής. Τους «δικαιολόγησα» ως ένα βαθμό, όταν οδήγησα και εγώ ένα από αυτά και παρατήρησα ότι λόγω του ύψους της θέσης οδήγησης, χάνεις την αίσθηση της ταχύτητας και είναι πολύ εύκολο να παρασυρθείς.

Στην Ελλάδα, η διείσδυση των SUV τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει ραγδαία αύξηση, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη. Η έλλειψη συγκεκριμένων κανονισμών ή περιορισμών για την κυκλοφορία οχημάτων μεγάλων διαστάσεων εντός του πυκνού αστικού ιστού, καθιστά το πρόβλημα ακόμη πιο έντονο και αφήνει την ευθύνη εξ ολοκλήρου στον οδηγό.

Η χρήση των SUV, που σχεδιάστηκαν κυρίως για προάστια ή εκτός πόλεως διαδρομές, δεν συνάδει με τις απαιτήσεις ασφάλειας και βιωσιμότητας που απαιτούν οι αστικές μετακινήσεις. Μπορεί να φαντάζει γραφικό για τους περισσότερους, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Οδικής Ασφάλειας ζητά να εξεταστεί σοβαρά το ενδεχόμενο περιορισμού ή απαγόρευσης πρόσβασης τέτοιων οχημάτων σε συγκεκριμένες περιοχές υψηλής κυκλοφορίας και ευαισθησίας, όπως κοντά σε σχολεία, πλατείες ή ποδηλατοδρόμους.

Στη Γαλλία, τον περασμένο Φεβρουάριο, η πόλη του Παρισιού διεξήγαγε ψηφοφορία για να αποφασίσει εάν θα εισαγάγει συγκεκριμένο τέλος στάθμευσης για βαρέα, ογκώδη και ρυπογόνα οχήματα, όπως τα SUV. Με προσέλευση 78.121 ψηφοφόρων, το 54,55% ψήφισε υπέρ του μέτρου. Μετά την έγκριση αυτή, το Συμβούλιο του Παρισιού αποφάσισε να εφαρμόσει αυτήν τη μεταρρύθμιση από την 1η Οκτωβρίου. Παράλληλα, προτείνει αλλαγές στη φορολογία, ώστε να αποθαρρυνθεί η αγορά μεγάλων και βαρέων αυτοκινήτων και να ενθαρρυνθεί η χρήση μικρότερων, πιο φιλικών προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον μεταφορικών μέσων.

Πέρα από την ανθρώπινη διάσταση, τα SUV καταναλώνουν κατά μέσο όρο 20% περισσότερη ενέργεια από τα αυτοκίνητα μεσαίου μεγέθους, αυξάνοντας έτσι τις εκπομπές CO2. Ακόμα και στις ηλεκτρικές εκδόσεις, τα SUV απαιτούν μεγαλύτερες μπαταρίες , αυξάνοντας το αποτύπωμα άνθρακα της παραγωγής τους.

Αν θέλουμε οι πόλεις μας να είναι βιώσιμες και ασφαλείς, πρέπει να αναρωτηθούμε τι έχει πραγματικά μεγαλύτερη σημασία στην καθημερινότητά μας: το αυτοκίνητο ή ο άνθρωπος; Για μένα, η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Δεν είναι θέμα ευκολίας, αλλά προτεραιοτήτων. Όσο συνεχίζουμε να σχεδιάζουμε τις πόλεις  μας για να εξυπηρετούμε τις μηχανές που μας «φόρτωσαν» ως αναγκαίο αγαθό, θα απομακρυνόμαστε από τον στόχο μιας ουσιαστικής και ποιοτικής ανθρώπινης ζωής.