Οι παράνομες κόντρες επιστρέφουν δυναμικά

Τα τελευταία χρόνια, τις νυχτερινές ώρες, δρόμοι αρκετών ελληνικών πόλεων μετατρέπονται σε πρόχειρες πίστες, με αυτοκίνητα και μηχανές που επιδίδονται σε «κόντρες». Μια παλιά, κακή και πολύ επικίνδυνη συνήθεια των 80s και 90s, δυστυχώς, αναβιώνει.

Το ρίσκο είναι μεγάλο, καθώς οι αγώνες αυτοί διεξάγονται σε δημόσιο δρόμο, με ανυποψίαστους οδηγούς και πεζούς όλων των ηλικιών. Στην πλειονότητά τους, πρόκειται για νέους ανθρώπους που αναζητούν εντυπωσιασμό, προβολή λίγων δευτερολέπτων και δημοσιότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

Δυστυχώς, ζούμε στην εποχή όπου το like και το share μεταφράζονται σε αποδοχή και αυτοεπιβεβαίωση, ως ένα σύγχρονο ψηφιακό χειροκρότημα. Σε αρκετές περιπτώσεις, πίσω από τις «κόντρες» δεν κρύβεται μόνο η ανάγκη για επίδειξη και ταχύτητα. Κυκλοφορούν άτυπα στοιχήματα ή μικρά χρηματικά πονταρίσματα που προσθέτουν μια πιο σκοτεινή διάσταση στο φαινόμενο. Έτσι, η ευθύνη δεν βαραίνει μόνο τους οδηγούς, αλλά και όσους τροφοδοτούν, παρακολουθούν ή επιλέγουν να σιωπούν. Άραγε, μπορούμε να δεχτούμε και να αναγνωρίσουμε αυτή την ανάγκη των νέων (και όχι μόνο) και να αναζητήσουμε ασφαλή μονοπάτια για την ικανοποίησή της; 

Το φαινόμενο δεν είναι ελληνική αποκλειστικότητα. Από τη Γερμανία μέχρι την Ισπανία και τη Μεγάλη Βρετανία, οι ευρωπαϊκές αρχές αντιμετωπίζουν παρόμοιες σκηνές, με νεαρούς οδηγούς που μετατρέπουν τους δημόσιους δρόμους σε σκηνικό επιδείξεων. Στη γερμανική ομοσπονδία της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, την περίοδο 2023–2024, καταγράφηκαν πάνω από 2.144 παράνομες κούρσες αυτοκινήτων σε δημόσιους δρόμους, εκ των οποίων 526 κατέληξαν σε ατυχήματα με απώλειες ζωών. Στην Ελλάδα, με τον νέο, αυστηρότερο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, το πρόστιμο είναι 2.000 ευρώ και προβλέπεται αφαίρεση διπλώματος για έναν χρόνο. Ο υπότροπος τιμωρείται με 4.000 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για δύο χρόνια. Όμως το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται μόνο με αστυνόμευση. Οι συνεχείς έλεγχοι και τα πρόστιμα λειτουργούν αποτρεπτικά, όχι όμως και θεραπευτικά. Χρειάζεται πρόληψη, εκπαίδευση και κυρίως διοχέτευση αυτής της ανάγκης για ταχύτητα σε ελεγχόμενο και ασφαλές περιβάλλον.

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η λύση βρέθηκε στη δημιουργία νόμιμων χώρων – πιστών ασφαλείας, όπου οι νέοι μπορούν να οδηγήσουν, να μάθουν, να δοκιμάσουν τα όριά τους χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τη δική τους ή των άλλων. Στη Σουηδία, για παράδειγμα, οι λεγόμενες «νύχτες πίστας» (night racing) διοργανώνονται σε συνεργασία δήμων, αστυνομίας και λεσχών αυτοκινήτου, με έλεγχο, κανόνες και ιατρική κάλυψη. Στη Γαλλία, κάθε περιφέρεια διαθέτει πίστες που λειτουργούν και ως σχολεία ασφαλούς οδήγησης, ενώ σε πολλές πόλεις προσφέρονται χαμηλού κόστους προγράμματα για νέους οδηγούς που θέλουν να μάθουν να ελέγχουν πραγματικά το όχημά τους. Η προσέγγιση που αποδίδει συνδυάζει τρεις πυλώνες: αυστηρή νομοθεσία και κανονιστική πίεση για όσους συμμετέχουν σε παράνομες συγκεντρώσεις, συστηματική πρόληψη μέσω εκπαίδευσης από νεαρή ηλικία και τη δημιουργία νόμιμων υποδομών, όπου το πάθος για οδήγηση βρίσκει ασφαλή διέξοδο. Η ίδια η αστυνομία σε αρκετές χώρες, συμμετέχει σε τέτοιες δράσεις, συνεργάζεται με λέσχες αυτοκινήτου και σχολές οδήγησης, περνώντας το μήνυμα πως η υψηλή ταχύτητα δεν είναι απαγορευτική , απλώς θέλει τον χώρο και τον τρόπο της. 

Πίσω από μια «κόντρα» λίγων δευτερολέπτων, συχνά κρύβεται σκληρή προετοιμασία μηνών: τεχνικές γνώσεις, μηχανολογικές μετατροπές, δεξιότητες οδήγησης που έχουν αποκτηθεί και βιωματικά αποτυπωθεί. Αν υπήρχε πίστα και οργανωμένο πλαίσιο, θα μπορούσε να αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο σχολείο – εργαστήριο. Τμήματα πανεπιστημίων, τεχνικές σχολές και ιδιωτικές επιχειρήσεις θα μπορούσαν να συνεργαστούν για να εκπαιδεύσουν νέους σε μηχανική, ασφάλεια οδήγησης, διαχείριση ρίσκου και τεχνικούς ελέγχους. Μια τέτοια δομή δεν προσφέρει μόνο εκτόνωση, αλλά παράγει γνώση, επαγγελματικές δεξιότητες και μειώνει τον πειρασμό για επικίνδυνες πρακτικές στον δημόσιο χώρο. 

Οι νυχτερινές «κόντρες» δεν είναι μόνο θέμα παραβατικότητας. Είναι η αντανάκλαση μιας κοινωνίας που αδυνατεί να ακούσει τους νέους της. Όσο η ταχύτητα παραμένει μέσο εκτόνωσης, οι δρόμοι θα εξακολουθούν να γίνονται πίστες και να χάνονται άδικα ανθρώπινες ζωές.

Θυμάμαι, όταν ήμασταν μικρά παιδιά, στο διάλειμμα του σχολείου, λέγαμε ο ένας στον άλλον: “Πάμε μια κόντρα;”. Απλώναμε τα χέρια μας και φανταζόμασταν πως οδηγούμε… πύραυλο. Δεν νικούσε αυτός που έτρεχε πιο γρήγορα, αλλά αυτός που «γρύλιζε» πιο δυνατά. Ίσως, λοιπόν, πίσω από τον ήχο μιας μηχανής που «ανεβάζει στροφές», να κρύβεται μια φωνή που απλώς ζητά να ακουστεί.